LÜFER BALIĞI - ELF

Pomatomus saltator

Lüfer : Lüfergiller familyasından lüfer (Pomatomus saltator) sıcak ve ılık denizlerin 10-200 m derinlikteki ortasularında yaşayan kemiklibalıktır. Lüfergiller familyasının Türkiye denizlerindeki tek temsilcisidir. Küçük sivri dişleri içeren ağzı, gövdesinin ucundadır. Sırtı, yanlara doğru giderek açılan parlak koyu mavi-yeşilimsi gümüşi, karnı parlak beyazdır. Göğüs yüzgeci ve solungaç kapağı sarımsı, diğer yüzgeçleri sarımsı ve mattır. Eti çok lezzetli olan lüfer boyuna göre çeşitli adlar alır. Defne yaprağı (10 cm'ye kadar), çinekop (10-18 cm arası), sarıkanat (18-25 cm arası), lüfer (25-35 cm arası), kofana (35 cm'den fazla). Türkiye sularında boyu ender olarak 1 m'yi bulabilen bu balık, sürü oluşturan balıklarla (hamsi, uskumru, kolyoz, istavrit, sardalye vb.) beslenir.

LUCERNARIA - BELL JELLYFISH

Lucernaria quadricornis (Stauromedusae, Scyphozoa)

Lucernaria : Lucernaria (Lucernarium) şemsiyesi bir sapla deniz otlarına tutunan medüz cinsidir. Her biri yakıcı kapsül bakımından zengin bir dokunaç demeti, bir ropalyum ve bir yalın göz taşıyan 8 lobu vardır.

LEVREK BALIĞI - SEA BASS

Dicentrarchus labrax

Levrek balığı : Levrek (Dicentrarchus labrax) sıcak, serin ve ılık denizlerin en çok 100 m derinliğe kadar inen kıyı kesimlerinde orta sularda yaşayan kemiklibalıktır. Türkiye sularında boyu 1 m'yi bulabilen bu balığın boyu 40 cm'ye kadar olan yavrularına ispendek denir. Başında sikloit, bedeninde ktenoit pullar vardır. Sırtları kurşuni-gri, yanları parlak gümüşi, karınları beyazdır. Dipte ya da dibe yakın kesimlerde avladığı omurgasızlar ve küçük balıklarla beslenir. Eti çok lezzetlidir. Dip çevirme ağları (ırıp, manyat vb.), yemli olta ve parakete ile avlanır.

LEPISOSTEUS - LONG NOSE GAR

Lepisosteus osseus

Lepisosteus : Lepisosteidae familyasından Lepisosteus cinsi orta ve kuzey Amerika'da yaşayan 7 türü kapsar. Lepisosteus cinsi üyelerinde birçok ilkel özelliğe rastlanmaktadır. Heteroserk kuyruk yüzgeci, karında sarmal tıkaç, kalın ganoit pullar. Hava keseleri, havayı solumaya olanak veren bir uyarlanma geçirdiğinden akciğer görevi yapar. Lepisosteus'lar turnabalığına benzeyen, sırt ve kuyrukaltı yüzgeçleri çok geride, gaga gibi uzanmış çenelerinde güçlü dişler bulunan yırtıcı balıklardır. En iri tür, orta Amerika'nın Büyük Okyanus cephesinde bulunan Lepisosteus tristoechus'un boyu 3 m'yi ağırlığı 200 kg'ı aşabilir.

LATiMERYA - COELACANTH

Latimeria chalumnae

Latimerya : Latimeryagiller familyası, Crossopterygii altsınıfının Actinista takımından latimerya (Latimeria chalumnae), kretase devri sonunda (80 milyon yıl önce) soyu kuruduğu sanılırken, 1938'de Mozambik boğazında canlı olarak bulundu. Crossoterygii'ler ikiye ayrılır. Dörtayaklı omurgalıların atası olan Rhipidistia'lar, başlıca cinsi Coelacanthus olan Actinistia'lar. Devon devrinde Spitzberg'deki tatlısu çökelleri arasında ortaya çıkan latimerya daha sonra denize indi ve İkinci Zaman'ın sonuna kadar denizlerde yaşadı. Sayılarında büyük bir çoğalma görülmedi. 1938'de yakalanan latimeryadan sonra, ikinci latimerya ancak 1952'de Komor adaları yakınında avlanabildi. Günümüzde çeşitli müze ve laboratuvarlarda 60'dan fazla latimerya bulunmaktadır. Latimeryalar tıknaz hayvanlardır. Boyu 2 m'ye yaklaşır ve Karbon devrinden bu yana boyu hemen hemen değişmemiştir. Gri-mavi renklerinin hafif çizgili kozmoit pulların yapısından geldiği sanılmaktadır. Birinci sırt yüzgeci dışındaki yüzgeçler saplı, kuyruk yüzgeçleri üç toplu ve difiserktir. İkinci Zaman'da yaşamış latimeryalarla karşılaştırıldığında iskelet yapısı çok gerilemiştir ve büyük bölümü kıkırdaklıdır. Beyin çok küçüktür ve beyin yarımyuvarlakları Actinopterygii öbeği üyelerinkinden farklı olarak terstir. Koni biçimindeki güçlü dişleri bu yırtıcı hayvanın etçil beslendiğini kanıtlar. Bağırsağında sarmal bir kapakçık vardır. Karın yüzünde bulunan körelmiş, yağla dolu uzun borunun körelmiş bir akciğer olduğu sanılmaktadır. Günümüzde, latimerya yalnızca Komor adaları çevresinde 200-1000 m derinlikteki dipler arasında rastlanmaktadır. Günümüzde birkaç latimeryayı yaşatmak için büyük çabalar harcanıyorsa da bu konuda önemli bir başarı elde edilememektedir.

LAPiN - WRASSE

Labrus bimaculatus

Lapin : Lapinagiller familyasından lapin kıyılarda yosunla kaplı kayalık diplerinde ve bol bitkili kesimlerinde yaşayan iki kemiklibalık türünün ortak adıdır. Bu türler: Lapina ya da ördekbalığı adıyla bilinen Labrus bimaculatus (boyu 40 cm'yi bulur), Lapina ya da çilbalık adıyla tanınan Labrus merula (boyu en çok 40 cm). Her iki türde etçildir. Omurgasızları, balık yumurtalarını ve küçük balıkları yerler.

LANGUST - CRAYFISH

Palinurus elephas

Langust : Palinuridae familyasından langust (Palinurus elephas) genellikle iri bedenli birçok on ayaklı kabuklu türünün ortak adıdır. Başlıca özellikleri duyargalarının uzun olmasıdır. Langustlar, ilk ayaklarının kıskaçsız olması ve uzun, güçlü ve dibi dikenli duyargalarıyla ıstakozdan ayrılır. Tropikal ve yarıtropikal denizlerde yaşayan türleri de vardır. Güney yarıküre'nin ılıman sularında yakalanan bazı türleri (jasus'lar gibi) dondurularak Avrupa pazarlarında satılır. Karadeniz dışındaki denizlerimizde bulunan langustların kabuğu koyu kırmızı, mor ve yer yer de turuncu beneklidir. Ne var ki pişirilince bütün bedenleri kıpkırmızı olur. Langustlar, ıstakoz sepetleri ve rastlantısal olarak da fanyalı ağlarla yakalanırlar.

KUMBALIĞI - GYMNAMMODYTES CICERELLUS

Gymnammodytes cicerellus

Kumbalığı : Kumbalığıgiller familyasından kumbalığı (Gymnammodytes cicerellus) Akdeniz kıyılarında yaşayan, bedeni pulsuz, uzunca sürelerle kendini kuma gömer. Kumbalıkları, gelgit nedeniyle sular çekildiğinde, orağa benzeyen bir aletle kumlar karıştırılarak avlanır. Çoğu yenebilen bu balıkları avcılar daha çok yem olarak kullanırlar. Boyu 18 cm'ye kadardır. Kumbalığı adı altında bundan başka iki tür daha vardır: Ammodytes tobianus (boyu 20 cm'ye kadar), Hyperoplus lanceolatus (boyu 35 cm'ye kadar).

KÖPEKBALIĞI - SHARK

Mustelus mustelus

Köpekbalığı : Harharyasgiller familyasının Mustelus cinsine giren üç kıkırdaklıbalık türünün ortak adıdır. Sıcak, ılık ve oldukça serin denizlerde yaşayan, 200-300 m derinlikleri seven köpekbalıkları, güneşli havalarda daha derinlere inerler. Solungaç kapakları yoktur. Başın yanlarında duran solungaç her iki yandaki 5'er yarıkla dışarı açılır. Ağızları başın altındadır. Etçildirler. Sürü oluşturan balıkları, orta sulardaki omurgasızları ve dip balıklarını avlarlar. Yıldızlı köpekbalığı adıyla da bilinen Mustelus asterias'ın kuyruk yüzgecinin arka bölümü genellikle beyazımsıdır. Boyu 2,5 m'yi bulabilir. Özköpekbalığı adıyla da bilinen Mustelus mustelus'un bedeni, sırt ve yanlara doğru koyu esmer-gri ve arduvaz rengidir ve beyazımsı lekelidir. Karnı grimsi ya da sarımsı olur. Boyu 1,5 m'yi ancak bulur.Akdeniz özköpekbalığı da denen Mustelus mediterraneus'un bedeni, sırt ve yanlara doğru kirli gri renkli ve siyahımsı lekelidir. Karnı daha açık renkli olur. Boyu 1,5 m'ye ulaşabilir. Yüzlerce köpekbalığı türünden yalnızca 20-30 kadarı deri üretmek için uygundur. Derisi marokencilik ve tahta parlatma da kullanılır. Köpekbalıklarının bütünüyle iskeleti kıkırdaklıdır (ama kireçleşmiştir). Köpekbalıklarının koku alma duyuları çok gelişmiştir. Tehlikeli köpekbalığı türleri: Kaplan köpekbalığı, Büyük beyaz köpekbalığı, Leopar köpekbalığı, Sarı köpekbalığı. Saldırgan olmayan köpekbalıkları: Yakalı köpekbalığı, Balina köpekbalığı, Camgöz, Göçmen köpekbalığı, Tilki köpekbalığı.

KIZILKANAT - RUDD

Scardinius erythrophthalmus

Kızılkanat : Sazangiller familyasından kızılkanatın (Scardinius erythrophthalmus) bedeni koyu, yanları açık, karnıysa beyaza çalan gridir. Boyu 35 cm'ye kadardır. Sırt yüzgeci kahverengi, yüzgeçleri canlı kırmızıdır. Bitki bakımından zengin durgun suları sever. Hepçildir. Larvalar böcekler ve yosunlarla beslenir. Eti lezzetlidir. Kızılgöz ve çapakbalığıyla kolay melezlenir.

KIRLANGIÇBALIĞI - TUB GURNARD

Trigla lucerna

Kırlangıçbalığı : Kırlangıçbalığıgiller familyasından kırlangıçbalığı (Trigla lucerna, Aspitrigla obscura) sıcak ve ılık denizlerin kıyı kesiminde en çok 450 m derinlikte yaşayan iki kemiklibalık türünün genel adıdır. Her iki türde de, bedenin yanlarında, sırttan karna doğru paralel çizgiler bulunur. Göğüs yüzgeçlerinin ön yanlarında, parmak biçiminde, etli, yüzgeçten ayrılan üçer ışın vardır. Bu ışınlar balığın dipte yavaş yavaş yürümesini, kumları, çamurları eşelemesini sağlar. Etçildirler. Aspitrigla obscura'nın birinci sırt yüzgecinin ikinci ışını diğerlerinden daha uzundur. Balığın boyu Türkiye karasularında en çok 35 cm'ye ulaşabilir. Trigla lucerna'nın göğüs yüzgecinin dış kesimi mor-kırmızı, iç kesimi parlak mavidir. Ayrıca iç kesimde yuvarlak, büyük, esmer bir leke bulunur. Boyu 70 cm'ye ulaşabilir.

KILIÇBALIĞI - SWORDFISH

Xiphias gladius

Kılıçbalığı : Kılıçbalığıgiller familyasından kılçbalığı (Xiphias gladius) sıcak ve ılık denizlerin kıyıdan uzak, 800 m derinliğe kadar inen kesimlerinde yaşayan kemiklibalıktır. Boyu 4 m'dir, nadiren 5 m olabilir. Kılıçbalığının göğüs yüzgeci orak biçiminde, suratı çok uzun ve yassı bir kılıç biçimindedir. Bu kısım 6 m 500 kg ağırlığında bir balıkta 2m kadardır. Genellikle yalnız dolaşır. Yırtıcı ve saldırgandır. Eti çok lezzetlidir. Karaciğerinden yağ ve A vitamini elde edilir.

KEPENEZBALIĞI - CHUB

Leuciscus cephalus

Kepenezbalığı : Sazangiller familyasından kepenezbalığı çoğunlukla tatlısularımızda yaşayan üç kemiklibalık türünün ortak adıdır. Bu türler Leuciscus cephalus, Leuciscus idus, Leuciscus borystenicus. Ortasularda yaşayan bu balıkların iri ağızları suratlarının ucundadır. Hepçildirler. Bedenleri ovaldir. Genellikle yeşilimsi esmer gri bedenlerinin sırtı koyu esmer, yanları gümüşi, karınları beyaza yakın açık renklidir. Yazın sular durgun olduğunda, su yüzeyine yaklaşan sinekleri, kelebekleri vb. suyun dışına sıçrayarak yakalayabilir. Kepenezbalıkları yapay sinekle avlanabilir. Yaz mevsiminde ve sular çok durgun olduğunda her çeşit canlı böcekle ya da ucuna beyaz balıkları yakalamada kullanılan herhangi bir yem takılmış ortasu oltasıyla avlanabilir. Kepenezbalıkları çok ürkektir. Etleri yumuşaksa da pek lezzetli değildir.

KEL TURNABALIĞI - BOWFIN

Amia calva

Kelturnabalığı : Kelturnabalığıgiller familyasından kel turnabalığı (Amia calva) Kuzey Amerika tatlısularında yaşayan, biyolojisi ve dış görünüşüyle ılıman bölgelerin sazanbalığına benzeyen, tümkemikli iri balıktır. Kel turnabalığı hem İkinci Zaman'da yaşamış balıklarınkine benzeyen ilkel özelliklere, hem de kemiklibalıklarınkine benzeyen özelliklere (sikloit pullar ve homoserk kuyruk yüzgeci gibi) sahiptir. Fizostom yüzme kesesi havayı soluma olanağı verir.

KELER BALIĞI - ANGEL SHARK

Squatina squatina

Kelerbalığı : Kelerbalığıgiller familyası, camgözbalığımsılar takımından kelerbalığı (Squatina squatina) sıcak ve ılık denizlerin kıyı kesimlerinde 5-400 m derinlikler arasında yaşayan bir köpekbalığıdır. Kelerbalığı yassı bedenli bir balıktır, ama geniş yüzgeçleri, karnın yanlarındaki solungaç yarıkları, çok geride ve kuyruk üstünde bulunan sırt yüzgeçleri, gözleri ve sırttaki soluk delikleri ile vatoza benzer. Etçildir, omurgasızlar, canlı ve ölü balıklar vb. ile beslenir.